PODSUMOWANIE GRANTÓW IDS. Cel: stworzyć IDS

Wprowadzenie

Misją Holistic Think Tank jest sprawienie, by szkoły na całym świecie wychowywały uczniów przygotowanych na wyzwania współczesnego świata. Aby osiągnąć nasz cel, musimy oderwać się od konwencjonalnego sposobu myślenia o szkole, w którym zdobywanie twardej wiedzy i zdawanie licznych testów są uważane za najważniejsze aspekty. Tak naprawdę kluczową wartością, jaką uczniowie powinni wynieść ze szkół, są kompetencje społeczne, które stanowiłyby solidną podstawę do gromadzenia wiedzy. Z tym zamiarem stworzyliśmy listę Czego Powinna Uczyć Szkoła (CPUS), która określa kompetencje społeczne, psychologiczne i emocjonalne, a także praktyczne umiejętności, których nauczania brakuje w szkołach. Holistic Think Tank pracuje nad projektem, który ma na celu przekształcenie obecnych metod i praktyk edukacyjnych poprzez opracowanie Interdyscyplinarnego Przedmiotu (IDS), który będzie nauczany w szkołach na całym świecie.

Zaprosiliśmy organizacje edukacyjne, aby dołączyły do nas przy jego opracowywaniu. HTT przeznaczyło 300 000 USD na dotacje dla zwycięskich projektów. Materiały grantobiorców zostały przeanalizowane z uwzględnieniem następujących aspektów:

1. W jaki sposób portfolio grantobiorcy przyczynia się do rozwoju programu nauczania IDS;
2. Jakie są metody i narzędzia pedagogiczne oferowane w ramach interdyscyplinarnego podejścia do nauczania i uczenia się?
3. Jakie działania/scenariusze edukacyjne służą najlepiej jako przykłady do rozpowszechniania w całej społeczności edukacyjnej;
4. Czego jeszcze potrzebujemy, aby stworzyć kompleksowy program nauczania i wprowadzić pozytywny impuls do zmian zgodnie z holistyczną edukacją zorientowaną na człowieka?

W trakcie naszej analizy zdecydowaliśmy się wybrać trzy organizacje, z którymi nawiązaliśmy współpracę:

1. School of Education – Uniwersytet Sheffield (UK)
2. Human Restoration Project (USA)
3. Fab Foundation (USA)

Każda z nich przedstawiła swoje osiągnięcia w sierpniu/wrześniu 2022 roku. Nadszedł czas na podsumowanie otrzymanych materiałów.

Przegląd materiałów grantobiorców

1. Moje Media, Moja Siła, Mój Świat (My Media, My Power, My World) – Szkoła Edukacji (School of Education), Uniwersytet Sheffield

School of Education na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu w Sheffield opracowała Przedmiot Interdyscyplinarny (IDS), który pomaga rozwijać u uczniów szkół podstawowych kompetencje, które pomogą im funkcjonować we współczesnym świecie w sposób zarówno świadomy, jak i wrażliwy społecznie. Biorąc pod uwagę listę HTT Czego Powinna Uczyć Szkoła, autorzy projektu stworzyli zwięzły, trójdzielny program nauczania składający się z następujących obszarów tematycznych: „Moje media”, „Moja siła” i „Mój świat”.

Obszar zatytułowany „Moje media” składa się z dwóch zbiorów lekcji: „Cel” i „Bezpieczeństwo” Rozdzielenie tych dwóch zbiorów jest o tyle istotne, że w opinii autorów projektu dotychczasowe programy nauczania związane z tematyką mediów koncentrowały się głównie na kwestiach zagrożeń i wyzwań online. Ambicje autorów idą znacznie dalej; zestaw aktywności zaproponowanych w ich projekcie zapewnia narzędzia wspierające uczniów w korzystaniu z mediów cyfrowych do nauki, odkrywania, wyrażania siebie, wspierania, nauczania, interakcji, komunikacji, tworzenia, zabawy, relaksu i wielu innych. Zbiór „Cel” zachęca uczniów do krytycznego zbadania celu i sposobów korzystania z różnych rodzajów mediów. Natomiast zbiór „Bezpieczeństwo” kładzie szczególny nacisk na dwie kwestie: zachowanie bezpieczeństwa i dzielenie się informacjami. Zgodnie z intencją autorów, ten zbiór lekcji poszerza umiejętności uczniów w zakresie bezpiecznego korzystania z mediów, głównie cyfrowych, jednocześnie przyczyniając się do rozwoju krytycznego myślenia i umiejętności komunikacyjnych.

Segment programu zatytułowany „Moja siła” to grupa ćwiczeń, które zapewniają uczniom różne sposoby odkrywania i zwiększania ich zdolności do wpływania na zmiany w wielu obszarach życia społecznego. Zachęcają uczniów do uświadomienia sobie swojej zdolności do wcielania w życie myśli społecznej i antyrasistowskich praktyk, zrozumienia niuansów uprzywilejowania, planowania i przeprowadzania kampanii, zrozumienia, jak poprawić praktyki środowiskowe w szkole, a wreszcie uwolnienia swojego potencjału twórczego.

Trzecia część, „Mój świat”, podzielona jest na dwa zbiory. Pierwszy z nich, „Mój świat czyni mnie”, pokazuje wpływ świata społecznego na jednostkę. Uczy również bardziej świadomego sposobu interakcji z umiejętnościami czytania i pisania przez całe życie uczniów. W zbiorze „Tworzę swój świat” uczniowie uświadamiają sobie, w jaki sposób kształtują ludzi i miejsca wokół siebie oraz jak mogą zastanowić się nad swoimi uczuciami i zachowaniem.

2. IDS dla Człowieka (Human Centered IDS), Human Restoration Project

Siłą napędową stojącą za stworzeniem przez HRP autorskiego programu nauczania była potrzeba edukacji nowej generacji, która odpowiada na wyzwania współczesnego świata. Kurs opiera się na wartościach związanych z poszukiwaniem przez uczniów celu nauki, współpracą z kolegami z klasy i osiąganiem wartościowych celów społecznych. Autorzy chcieli odejść od przestarzałych standardów nauczania, z wszechobecnym klimatem rywalizacji w klasie, który powoduje, że uczniowie traktują priorytetowo swoje osiągnięcia mierzone ocenami, a nie przyczyniają się do wzbogacenia społeczności. Globalna zmiana w edukacji zalecana przez HRP wymaga szkół, w których przestrzegane są zasady demokracji. Forma edukacji oferowana przez HRP ma na celu wykształcenie ludzi, którzy rozumieją potrzebę zmian, a jednocześnie są wystarczająco kompetentni do ich wdrażania. Celem procesu nauczania nie jest narzucanie uczniom coraz bardziej abstrakcyjnej i nieistotnej wiedzy, ale rozbudzenie w nich chęci i zdolności do nauki. Według HRP najlepszym sposobem na osiągnięcie tego celu jest zapewnienie uczniom jak największej swobody w wyborze tematów i aktywności, które ich pasjonują. 

Wszystkie lekcje w ramach skoncentrowanego na człowieku przedmiotu interdyscyplinarnego są dostosowane do celów zrównoważonego rozwoju ONZ, które mają zostać osiągnięte do 2030 roku. Struktura programu nauczania zaproponowana przez HRP składa się z dwóch głównych segmentów: „aktywność” i „wpływ”.

Część „aktywność”, realizowana podczas pierwszej części kursu, to zestaw lekcji i podejmowanych podczas nich aktywności, zaprojektowanych w oparciu o dwa główne założenia: rozbudzenie w uczniach ciekawości świata, w którym żyją oraz rozbudzenie poczucia przynależności do społeczności. Każda lekcja składa się z wprowadzenia, praktycznych ćwiczeń, wskazówek do dyskusji, sekcji medialnej związanej z tematem oraz czasu na pytania i refleksję. Ponadto podczas każdej lekcji wykorzystuje się przewodnik dla moderatorów wraz z rozszerzeniami programu nauczania.

Druga część, „wpływ”, rozpoczyna się, gdy uczniowie podejmują jakiś temat, aby stworzyć związany z nim projekt. Uczniowie przedstawiają swoje plany nauczycielom i kolegom z klasy i zaczynają pracę po uzyskaniu zgody. Przykładowe projekty mogą mieć formę:

• kampanii społecznej;
• przygotowania szkolnej wystawy;
• propozycji zmiany polityki rządu;
• projektu biznesu o znaczeniu społecznym.

Istotne jest rozważenie przewidywanej formy przygotowania uczenia się opartego na projektach, tj. czy będzie to projekt jednoprzedmiotowy/międzyprzedmiotowy, prowadzony przez nauczyciela/prowadzony przez uczniów, jednolity/złożony, docelowy/otwarty? Inną kwestią jest odpowiedni czas przeznaczony na wykonanie poszczególnych zadań i sposób oceny (portfolio, informacje zwrotne od społeczności, prezentacje, refleksje, krytyka nauczyciela, środki zaradcze, funkcjonalność).

Projekt HRP różni się od powszechnie stosowanych systemów edukacyjnych poprzez uznanie niezależności, kreatywności i odpowiedzialności uczniów. Głównym założeniem jest to, że uczeń nie uczy się, aby uzyskać zewnętrzną ocenę, ale raczej z powodu rozbudzonej i nieskrępowanej ciekawości poznawczej.

3. Projekt: Rozwinąć Skrzydła (Thrive Project), FAB Foundation

Pojęcie „rozwoju” jest kluczem do zrozumienia głównej idei stojącej za opracowanym przez zespół FAB Foundation programem nauczania. Koncepcja ta powinna być punktem wyjścia do opracowania kilku działań dydaktycznych dla poszczególnych lekcji, które składają się na cały program nauczania. Według grantobiorcy „rozwój” obejmuje proces uczenia się oparty na holistycznym rozumieniu rzeczywistości, wykrywaniu istniejących więzi między ludźmi a środowiskiem oraz pielęgnowaniu zdrowych relacji międzyludzkich.

Projekt IDS stworzony przez Fab Foundation opiera się na założeniu, że interdyscyplinarna edukacja i uczenie się oparte na projektach to najskuteczniejszy sposób, aby pomóc uczniom w opanowaniu 10 kompetencji HTT, a także umiejętności cyfrowych.

Projekt IDS stworzony przez FAB Foundation odnosi się do edukacji interdyscyplinarnej, edukacji holistycznej i społeczno-emocjonalnej, umiejętności cyfrowych i uczenia się opartego na projektach. Założenie „interdyscyplinarności” jest tutaj rozumiane jako łączenie różnych dyscyplin w jednym programie nauczania, przy jednoczesnym skupieniu się na jednym temacie ze szczególnym naciskiem na wiedzę praktyczną. Program szkolny opracowany przez zespół FAB Foundation łączy metodologię nauczania opartego na projektach z rozwojem dwóch zestawów umiejętności: kompetencji społeczno-emocjonalnych i umiejętności korzystania z mediów cyfrowych. Celem jest zatem wychowanie uczniów na ludzi, którzy rozumieją znaczenie empatii w kontaktach społecznych, internalizują wartości demokratycznego społeczeństwa, a jednocześnie są dobrze przygotowani do życia w rzeczywistości pełnej zaawansowanej technologii. Rola nauczycieli w projekcie ma polegać na pomaganiu uczniom w rozwijaniu ciekawości i umiejętności rozwiązywania problemów.

Program nauczania opracowany przez FAB Foundation składa się z dwóch części: „Rozwój społeczności” i „rozwój relacji” Każda z nich obejmuje trzy programy nauczania dostosowane do trzech poziomów, a mianowicie klas 1 i 2, 3 i 4 oraz 5 i 6, obejmując w ten sposób wszystkie poziomy kształcenia podstawowego. Każdy program nauczania składa się z zestawu zajęć edukacyjnych prowadzonych w klasie, wraz z opisem celów edukacyjnych i zakładanych efektów nauki. Podsumowanie programu nauczania wyjaśnia cele realizowanych projektów edukacyjnych. Dlatego też końcowy projekt opracowywany i wdrażany przez uczniów pełni rolę zwieńczenia wszystkich działań zaplanowanych w programie nauczania. Jednocześnie spełniają się założenia edukacyjne jej twórców. Dodatkowe materiały edukacyjne przygotowane przez zespół FAB Foundation obejmują m.in. szablon oceny studentów obejmujący wszystkie elementy programu nauczania.

„Project Thrive – Community” obejmuje projekty mające na celu pozytywną zmianę w funkcjonowaniu lokalnej społeczności. FAB Foundation stworzyła program nauczania dla klas 1-2, aby przygotować dzieci do edukacyjnej ścieżki po lokalnym środowisku. Programy nauczania dla starszych uczniów mają na celu rozwiązywanie konkretnych problemów lokalnych społeczności, takich jak właściwe zarządzanie zasobami wodnymi. Projekty przygotowane dla każdej grupy wiekowej w ramach programu „Project Thrive – Relationships” mają na celu poprawę relacji interpersonalnych w szkole przy jednoczesnym „rozwoju” każdego uczestnika życia szkolnego. W tym zadaniu uczniowie wykorzystują umiejętności cyfrowe. Niemniej jednak autorzy projektu wzięli pod uwagę zróżnicowany poziom cyfryzacji szkół, dlatego niektóre zadania mogą być realizowane przy użyciu alternatywnych środków dostępnych w danych warunkach.

Podobieństwa i różnice

Podejścia pedagogiczne oparte na materiałach i narzędziach IDS

Aby zrozumieć różne koncepcje IDS-u zaproponowane przez grantobiorców, musimy przeanalizować podejścia pedagogiczne, które ich zainspirowały. W pierwszej kolejności Fab Foundation, które odniosło się do trzech z nich: konstruktywizmu, rozumowania projektowego (Understanding by Design, UBD) i uczenia się opartego na projektach (Project-Based Design, PBL). Z perspektywy konstrukcjonistycznej każdy uczeń wnosi unikalne zasoby poznawcze. Teoria konstrukcjonizmu podkreśla znaczenie wkładu społecznego w zdobywanie wiedzy, ponieważ uczenie się odbywa się poprzez interakcje społeczne, informacje zwrotne od rówieśników i środowisko do nauki oparte na współpracy. Rozumienie przez projektowanie (UBD) kładzie nacisk na głęboką naukę wynikające z roli nauczyciela w ułatwianiu dociekania i rozwiązywania problemów. Z kolei uczenie się oparte na projektach (PBL) jest rozumiane jako holistyczne podejście instruktażowe, w którym uczniowie aktywnie uczestniczą w projektach opartych na ich zainteresowaniach i rzeczywistych wyzwaniach.

PBL, wraz z doświadczalnym podejściem do nauki, został również wykorzystany przez Human Restoration Projects w proponowanym IDS. Co więcej, podejście HRP jest również w znacznym stopniu oparte na nauce poprzez uniwersalne projektowanie (UDL). Takie podejście do nauczania uwzględnia potrzeby i możliwości wszystkich uczniów oraz eliminuje niepotrzebne przeszkody w procesie uczenia się.

Z kolei koncepcja IDS Uniwersytetu w Sheffield opiera się na różnych środowiskach i podejściach edukacyjnych. Koncentruje się na upodmiotowieniu dzieci i traktuje odpowiedzialność uczniów za naukę jako sposób na zwiększenie efektywności uczenia się. Jak wynika z wielu badań, większe korzyści z nauki pojawiają się, gdy uczniowie są zainteresowani i zaangażowani w to, czego się uczą.

Podobieństwa między podejściami naszych grantobiorców wskazują na podstawową kwestię: proces nauki ma być kontrolowany przez ucznia i wymaga jego zaangażowania i ciekawości. Rolą nauczyciela jest kierowanie i organizacja tego procesu, a nie ścisłe dostarczanie wiedzy, jak zacytowano w słowach Seymoura Paperta z Podręcznika Pedagogicznego HRP: Rolą nauczyciela jest stworzenie warunków do inwencji, a nie dostarczanie gotowej wiedzy.

Chociaż grantobiorcy podzielają podobne wartości i humanistyczną wizję edukacji, proponowane przez nich materiały dotyczące IDS są nieco inne. Podobieństwa i różnice przedstawiono w tabeli 1.

Tabela. Główne cechy materiałów IDS opracowanych przez Fab Foundation, Human Restoration Project i Uniwersytet w Sheffield – podobieństwa i różnice

Kluczowe elementy	Fab Foundation	Human Restoration Project	Uniwersytet w Sheffield
Tytuł, koncepcja, filozofia lub wiodąca zasada	Projekt: Rozwinąć Skrzydła (Thrive Project) – rozwój społeczności i rozwój relacji	IDS dla Człowieka (Human Centered IDS)	„Moje media, moja siła, mój świat” (“My Media, My Power, My World”) opiera się na różnorodnej wiedzy i umiejętnościach przedmiotowych oraz rozszerza je na nowe sposoby, w tym pozaakademickie
Pedagogika i podejścia do nauki	Konstruktywizm, uczenie się oparte na projektach (PBL), rozumienie projektowe (UBD), produkcja cyfrowa	Uniwersalny projekt nauczania (UDL), PBL, uczenie się przez doświadczanie, pedagogika krytyczna i demokratyczne klasy, teoria samostanowienia, konstruktywizm	Bazowanie na różnych środowiskach i podejściach edukacyjnych, skupienie się na upodmiotowieniu dzieci i odpowiedzialności uczniów za naukę, szerokie wykorzystanie mediów cyfrowych.
Docelowi odbiorcy	Uczniowie szkół podstawowych (5-12 lat)	11/12-latkowie i uczniowie szkół średnich	Uczniowie szkół podstawowych (5-11 lat)
Zawartość materiałów	Sześć kursów, każdy po około 30 godzin (godziny lekcyjne ~ 1 godzina), przewodnik dla nauczyciela, rubryka ocen	43 kluczowe działania (przewodniki dla prowadzących i uczniów) wraz z dalszymi ćwiczeniami, w tym pomysłami na projekty, dodatkowymi mediami, poradnikami dotyczącymi wpływu i poradnikami pedagogicznymi, podręcznikiem bez oceny	50 scenariuszy zajęć, materiały dla nauczycieli
Definicja IDS	Metoda integracji programu nauczania w celu uwzględnienia różnych dyscyplin w jednym zagadnieniu/temacie/kwestii oraz skupienia nauczania i uczenia się na tworzeniu znaczenia w kontekście rzeczywistych zagadnień lub tematów	Kurs skonstruowany wokół wartości poszukiwania celu, współpracy i wspólnego dobra, aby uczyć umiejętności niezbędnych do rozwoju w świecie XXI wieku	IDS „koncentruje się na krytycznym myśleniu i sprawiedliwości społecznej, a jego celem jest zapewnienie młodym uczniom narzędzi do zrozumienia globalnych umiejętności, w ramach przygotowań do przyszłego zaangażowania w stale zmieniające się cyfrowe, wirtualne i fizyczne krajobrazy”
Działania	Samodzielne kursy na tematy interdyscyplinarne	Samodzielny program nauczania dla nowego przedmiotu, działania mogą być modyfikowane w celu nauczania tradycyjnych przedmiotów	Działania oparte na dyskusji, wzbogacające istniejące programy nauczania, umożliwiające dzieciom rozwijanie istniejącej wiedzy i wprowadzanie jej do kontekstu klasowego
Rozumienie roli nauczyciela	Umożliwienie szukania, drążenia, dociekania a także rozwiązywania problemów	Wspólne uczenie się, pomoc, inspirowanie i doradzanie	Pomoc, inspiracja i doradztwo
Rozumienie roli ucznia	Koncentracja na dziecku, uczniowie jako aktywne podmioty, główni członkowie swojego świata, wykorzystujący silne, wrodzone pragnienia dziecka, aby nadać sens swojemu otoczeniu.	Uczniowie aktywni przez cały okres nauki, od angażowania się we wszystkie fazy myślenia projektowego po samoocenę.	Twórcy wiedzy, uczniowie jako obywatele globalni, którzy angażują się w kontakty z rówieśnikami z różnych narodowości i środowisk kulturowych nie tylko poprzez odbiór mediów, ale także w ramach własnej klasy.

Porównanie scenariuszy aktywności

W dużej mierze program każdego z grantobiorców odnosi się do wszystkich założeń listy CPUS. Niektóre scenariusze programów nauczania przedstawione przez grantobiorców są bezpośrednio inspirowane konkretną społeczną wartością, koncentrując się głównie na jej rozwoju, traktując ją jako główny temat danej lekcji. Z drugiej strony, większość proponowanych scenariuszy łączy w swojej treści kilka ideologicznych założeń sformułowanych przez HTT. Porównując metaforycznie efekty projektów grantobiorców do utworu muzycznego, np. symfonii, można powiedzieć, że prezentowane projekty edukacyjne to trzy odrębne części, rozpisane na różne partytury, które łączy jednak wspólny motyw – holistyczna edukacja.

Wyraźnie widoczne są trzy sfery, które zostały uwzględnione przez autorów.

Niewątpliwie pierwszą z nich jest szeroko rozumiany nacisk na rozwijanie kompetencji do aktywnego, odpowiedzialnego i bezpiecznego korzystania ze świata mediów cyfrowych. Biorąc pod uwagę, że ich posiadanie stanie się wkrótce jeszcze bardziej niezbędne, zrozumiałe jest, że autorzy projektów kładą tak duży nacisk na ich rozwój jako części praktycznego zestawu narzędzi dla uczniów. Jednak sposób, w jaki to robią, różni się w zależności od konkretnego projektu. W programie przygotowanym przez School of Education znajduje się oddzielna część dotycząca świata mediów cyfrowych (My Media) przeznaczona dla trzech różnych grup wiekowych. W projekcie HRP, pomimo odrębnych scenariuszy na ten temat (Artificial Intelligence, Breaking Across Social Media), uczniowie samodzielnie nabywają odpowiednie kompetencje podczas całego procesu edukacyjnego, który nadal jest mocno skoncentrowany na dokładnej i aktualnej wiedzy na temat mediów cyfrowych. W tym kontekście na szczególną uwagę zasługuje projekt zaproponowany przez FAB Foundation. W scenariuszu każdej lekcji znajduje się oddzielna część związana z rozwojem umiejętności w zakresie technologii cyfrowej, w tym korzystania z urządzeń cyfrowych, takich jak drukarki 3D, plotery i wycinarki laserowe. Co więcej, niektóre z planów lekcji przygotowanych przez Fundację FAB mogą, przynajmniej częściowo, być prowadzone w wirtualnym świecie z wykorzystaniem np. aplikacji rozszerzonej rzeczywistości.

Drugim obszarem, który grantobiorcy zgłębiali w swoich projektach, jest kilka kwestii, które można opisać jednolitym terminem jako „uczestnictwo w społeczeństwie”. Pod tym pojęciem kryje się kilka celów edukacyjnych, które inspirowały autorów projektów, takich jak: kształtowanie postaw prospołecznych, aktywizm, wpływanie na kształt lokalnej i globalnej polityki czy wspieranie wrażliwości społecznej. Chociaż programy nauczania FAB Foundation w dużej mierze spełniają te kryteria, koncentrują się one głównie na rozwiązywaniu problemów w wymiarze lokalnym, postrzeganych z perspektywy szkoły i jej bezpośredniego otoczenia społecznego i środowiskowego. Na przykład w programie nauczania (Design Community 5-6), tak zwane „zwieńczenie” podsumowujące cały zestaw działań tego programu ma na celu wykonanie przez uczniów projektu, który pozytywnie wpłynie na lokalną społeczność. HRP i School of Education, oprócz wymiaru lokalnego, biorą pod uwagę globalny aspekt badanych zagadnień. Jest to szczególnie widoczne w podejściu HRP, które podkreśla relację między problemami społecznymi a obecną polityką rządową lub światową. Co charakterystyczne, tematyka obu projektów w dużej mierze pokrywa się w tym obszarze (dotykając takich kwestii jak działania demokratyczne, uprzedzenia i przywileje oraz rasizm).

Trzecim obszarem tematycznym wyraźnie widocznym w scenariuszach edukacyjnych prezentowanych przez grantobiorców jest obszar samorozwoju emocjonalnego. Pojęcie to obejmuje szeroki zakres znaczeniowy odnoszący się do kształtowania relacji interpersonalnych opartych na empatii i życzliwości czy kultywowania umiejętności samoregulacji emocjonalnej. Takie zainteresowanie jest zrozumiałe, jeśli weźmiemy pod uwagę fakt, że umiejętności miękkie są uważane za niezbędne na obecnym rynku pracy. Każdy stypendysta podjął taki temat jako istotną część zgłaszanych programów nauczania, prezentując różne sposoby realizacji założeń teoretycznych w praktyce.

W projekcie FAB Foundation, podobnie jak w przypadku scenariuszy rozwijających wrażliwość społeczną, nacisk położony jest na wymiar lokalny. Część projektu dotyczy głównie budowania zdrowych relacji międzyludzkich w szkole. Według autorów projektu, warunkiem tego jest rozpoznanie i zrozumienie mechanizmów rozwijania własnych emocji wraz z uczuciami doświadczanymi przez innych. Zwieńczeniem tych programów jest stworzenie w szkołach fizycznej przestrzeni do rozwiązywania konfliktów i budowania konsensusu opartego na empatii i samoregulacji emocjonalnej.

School of Education poświęca wiele uwagi rozwojowi emocjonalnemu, między innymi w zbiorze „Moje media”. Celem pedagogicznym w tym przypadku jest skłonienie uczniów do zastanowienia się, jak powinni się zachować, gdy na przykład ktoś rozpowszechnia zdjęcia innych osób w Internecie bez zgody osoby fotografowanej. W tym przypadku stawką jest nie tylko zapoznanie się z netykietą, ale przede wszystkim zrozumienie czyichś uczuć i emocji.

W przypadku projektu zaproponowanego przez HRP, niektóre scenariusze bezpośrednio odnoszą się do kwestii samorozwoju emocjonalnego. Temat ten jest wyraźnie badany w scenariuszu „Umiejętności miękkie”, w którym uczniowie mogą ocenić swoją zdolność do odczuwania empatii. Podobnie jak w innych przypadkach, scenariusze HRP odwołują się do filozofii. Na przykład w scenariuszu „Ludzkie myślenie” autorzy definiują humanizm jako „niewyrządzanie krzywdy i wykazywanie się współczuciem, empatią i samokontrolą, a także dobrocią i życzliwością” Scenariusz „Co sprawia, że jesteś sobą” zachęca uczniów do głębszej samoanalizy ich konstrukcji psychicznej, w tym tego, jak postrzegają potrzeby innych ludzi. Jednym z najbardziej „filozoficznych” scenariuszy przedstawionych przez HRP jest bez wątpienia scenariusz „Wybory” (Making Choices), w którym autorzy badają pojęcie „dobra”. Każdy z grantobiorców podszedł do kwestii oceny uczniów w inny sposób. HRP zaproponowało innowacyjne podejście, które w dużym stopniu uwzględnia samoocenę studentów. Uczelnia w Sheffield nie podjęła tego problemu, wychodząc z założenia, że ważniejsze jest, aby nauczane kompetencje spełniały założenia CPUS. Fundacja Fab oferuje trzy formy oceny: 1. dla nauczycieli do sprawdzenia, czy uczeń nabył określone umiejętności; 2. dla uczniów do samooceny za pomocą stwierdzeń „Potrafię…” oraz 3. szablon obszernej rubryki do oceny, w jakim stopniu uczeń nabył dziesięć kompetencji (CPUS).

Kwestia oceny uczniów, wraz z ustalonymi kryteriami, wymaga osobnej dyskusji i powinna być przedmiotem dalszych wspólnych wysiłków stypendystów.

Wnioski

czyli czego jeszcze potrzebujemy, aby stworzyć kompleksowy program nauczania IDS i wprowadzić pozytywne impulsy do zmian zgodnie z holistyczną edukacją zorientowaną na człowieka?

Pierwszą rzeczą, na którą warto zwrócić uwagę jest fakt, że choć wszyscy marzymy o holistycznej, skoncentrowanej na człowieku edukacji, pomysły na jej stworzenie są bardzo różne. Wynikają one z wielu czynników, głównie z przyjętych założeń pedagogicznych, inspiracji filozoficznych czy praktycznych doświadczeń edukacyjnych. Z jednej strony jest to naturalne, a z drugiej pozytywnie i twórczo wpływa na rozwój nowych koncepcji i modeli nauczania. Po porównaniu trzech zaprezentowanych projektów, otrzymujemy rodzaj „międzyprojektowej”, inspirującej dyskusji. Mamy nadzieję, że wkrótce dyskusja rozpocznie się wśród naszych grantobiorców, którzy konsolidując swoje siły mogą wypracować jeden kompleksowy IDS oparty na wcześniej opracowanych projektach.

Definicja IDS zatwierdzona przez HTT to „adaptacyjny, oparty na rzeczywistości system wytycznych dotyczących nauczania wszystkich przedmiotów” Traktując to jako punkt wyjścia, nadesłane przez stypendystów projekty pozwalają sprecyzować nasze oczekiwania w dwóch wymiarach: metodyki nauczania oraz założeń edukacyjnych realizowanych w procesie dydaktycznym. Ponadto każdy grantobiorca w pełni uwzględnił założenia CPUS, choć zostały one umieszczone w różnych kontekstach. Jest to doskonała zaleta tych projektów, ponieważ zapewniają one niezbędną różnorodność podejść i inspiracji do praktycznego zastosowania.

Wciąż jednak nie odpowiedzieliśmy na pytanie, jak uczyć konkretnych przedmiotów szkolnych, takich jak matematyka, historia czy biologia. Projekt HRP wydaje się najbliższy odpowiedzi na to pytanie w części „rozwiń” dla facylitatorów, ponieważ podano w niej bezpośrednie wskazówki, w jaki sposób nauczyciele powinni wykorzystać scenariusz do nauczania danego przedmiotu. Zakładając, że stypendyści będą kontynuować współpracę z HTT nad przygotowaniem IDS, wygląda na to, że będzie to jeden z głównych kierunków dalszych prac.

Z drugiej strony, istnieje inny sposób patrzenia na IDS. Mianowicie, można postrzegać IDS jako zupełnie nowy, uniwersalny przedmiot nauczany na całym świecie. Można go dodać do wszystkich istniejących programów nauczania, niezależnie od różnic między systemami edukacji na całym świecie. Jest to przedmiot, który uczy niezbędnych kompetencji i umiejętności potrzebnych do funkcjonowania we współczesnym świecie. W ramach tego przedmiotu należy położyć nacisk na rozwijanie umiejętności prawidłowego poruszania się w sieciach cyfrowego świata, wzmacnianie postaw aktywizmu społecznego i wrażliwości społecznej, dbałość o środowisko naturalne oraz pielęgnowanie sfery rozwoju emocjonalnego i relacji interpersonalnych.

Podsumowując, następujące aspekty rozwoju IDS wymagają dodatkowego dopracowania:

1. Testowanie i pilotowanie działań w różnych kontekstach na całym świecie;
2. Przygotowanie kompleksowego podręcznika do nauczania IDS jako integralnej części programu szkolnego (aby odpowiedzieć na pytania dotyczące sposobu włączenia podejścia IDS do wszystkich przedmiotów szkolnych) lub przeprowadzenia zajęć w ramach IDS jako oddzielnego kursu;
3. Stworzenie spójnego podejścia do oceny i klasyfikacji IDS;
4. Znalezienie odpowiednich metod przygotowania nauczycieli do nauczania IDS zgodnie z holistycznymi zasadami opartymi na człowieku.