Lista Czego Powinna Uczyć Szkoła (CPUS)

Żyjemy w szybko zmieniającym się, nieprzewidywalnym i niejednoznacznym świecie. Aby sprostać wyzwaniom teraźniejszości i przyszłości nie wystarczy już przekazywać w szkołach przedmiotowej wiedzy i umiejętności, powielając znany nam wzorzec. Najwyższy czas zastanowić się, czego i w jaki sposób powinny uczyć nowoczesne szkoły.

Na całym świecie edukacja znajduje się na rozdrożu. Zdaniem wielu systemy oświaty nie wywiązują się z obietnic dotyczących zapewnienia wysokiej jakości, sprawiedliwego i równego szkolnictwie dla wszystkich. Nie musimy być tylko ofiarami albo bezsilnymi obserwatorami tego procesu. Główną misją edukacji jest inwestowanie w przyszłość i dawanie nadziei. Bezsilność i pesymizm są jej najgorszymi wrogami. Najwyższy czas, by przemyśleć, jak uczynić szkoły miejscem kształtowania odpowiedzialnych, świadomych i szczęśliwych ludzi.

Odpowiedzią na to wyzwanie jest podejście holistyczne, skoncentrowane na uczniu, a oparte na umiejętności łączenia wielu umiejętności i kompetencji.

Holistic Think Tank, kierując się wynikami swoich badań przeprowadzonych w 10 krajach świata w 2022 roku, opracował listę 10 wartości, których szkoły powinny nauczać, aby wykształcić aktywnych i zaangażowanych obywateli, zdolnych do życia, współpracy i komunikacji w coraz bardziej zróżnicowanym świecie, potrafiących myśleć kreatywnie i krytycznie. Młodych ludzi, którzy będą w stanie rozwiązywać złożone problemy z rozpoznaniem i wykorzystaniem potencjału nowych technologii, unikając jednocześnie związanych z nimi zagrożeń.

1. ROZMOWA (w tym: uważne słuchanie innych, odczytywanie sygnałów i intencji, umiejętność formułowania swoich myśli, umiejętność przyjmowania krytyki);
2. BEZPIECZEŃSTWO (w tym: czujność myślenia, zauważanie prób manipulacji i oszust, skuteczne reagowanie na nie, bezpieczeństwo w sieci, komunikacyjne, bezpieczeństwo finansowe, bezpieczeństwo osobiste, rozumiane jako prewencja i umiejętność przerywania aktów agresji fizycznej);
3. SAMOŚWIADOMOŚĆ (w tym: znajomość swoich mocnych i słabych punktów, mądra pokora, umiejętność odczytywania, kontroli i regulacji emocji, autorefleksja i konstruktywna samokrytyka, umiejętność uczenia się na błędach, dystansowanie się do rzeczy, na które nie mamy wpływu, rozeznawanie swojej drogi życiowej, dbanie o zdrowie fizyczne i psychiczne, w tym odczytywanie komunikatów płynących z ciała);
4. WSPÓLNOTOWOŚĆ (w tym: budowanie i pielęgnowanie relacji z innymi ludźmi, współpraca, zarządzanie konfliktem, empatia, działanie na rzecz dobra wspólnego, umiejętność negocjacji, empatyczne liderowanie);
5. ODPOWIEDZIALNOŚĆ (za siebie, swoje działania i słowa, ale też naturę i dziedzictwo cywilizacyjne; terminowe wywiązywanie się ze zobowiązań, samokształcenie);
6. SPRAWCZOŚĆ (wiara we własne możliwości, wytrwałość, przedsiębiorczość i motywacja do nauki oraz działań, konsekwencja, asertywność, umiejętność nierezygnowania z własnego zdania, samodyscyplina, umiejętność priorytetyzacji zadań);
7. UCZCIWOŚĆ (wobec innych ludzi, społeczności, instytucji, pracodawców; szczerość, lojalność, kierowanie się zasadami etyki; zrozumienie, że nasze działania nie powinny nikogo krzywdzić, świadomość tego, że hejt – również internetowy – może do tego doprowadzać, uwzględnianie dobra drugiego człowieka, reagowanie na sytuacje, w których inni są krzywdzeni, ale też uczciwość naukowa);
8. KRYTYCZNE MYŚLENIE (odróżnianie prawdy od fałszu i faktów od opinii, umiejętność weryfikowania informacji i ich źródeł, świadomość istnienia takich zjawisk jak fake news i propaganda i skutecznego reagowania na nie);
9. KREATYWNOŚĆ (umiejętność wyjścia poza utarte schematy i ścieżki działania, poszukiwanie i realizowanie pasji, wyciąganie wniosków z doświadczeń i rozwijanie się dzięki nim, pielęgnowanie zmysły estetycznego i artystycznego, dostrzeżenie roli sztuki, pogoda ducha i humor);
10. ODWAGA (moralna, cywilna i eksploracyjna, zdolność do podejmowanie ryzyka, wychodzenie poza strefę komfortu, wiara w sens i powodzenie własnych działań, odwaga do wypowiadania się przeciwko niesprawiedliwościom, zdolność adaptacji i rezyliencji).